اخلاق حسنه و ذميمه و فوايد و مفاسد آنها
و پيش از اين دانستى كه: قوه انسانيه كه مدخليت در صفات و اخلاق دارند چهارند:
قوه عاقله، عامله، غضبيه و شهويه.و دانستى كه: كمال قوه عامله، انقياد و اطاعت اوستاز براى عاقله در استعمال ساير قوا در اعمال حسنه.و عدالت عبارت از آن است، و نقصآن در عدم انقياد است.
پس هر گاه ساير قوا به مرتبه كمال باشند عدالتحاصل خواهد بود، و هر گاه ناقصباشند عدالت منتفى خواهد بود و تحقق و انتفاء عدالت تابع كمال و نقص ساير قوا است.
و عدالت، امرى است جامع جميع صفات كماليه.پس از براى كسب عدالتبه خصوصكيفيتى خاص، و از براى ازاله ضدش كه جور است، معالجهاى مخصوص نيست، و ازبراى قوه عامله صفات كماليه مخصوصى كه تعلق به ساير قوا نداشته باشد نيست، بلكهجميع صفات مخصوصه از فضايل و رذايل متعلق استيا به قوه عاقله يا غضبيه ياشهويه، يا به دو قوه از اين قوا يا سه قوه، و تفصيل آنها را در چهار مقام ذكر مىكنيم.
و از براى عدالت اگر چه طريقه خاصه در اكتساب آن، و معالجه مخصوصه از براىازاله ضد آن نيست، و به اكتساب ساير فضايل، عدالتحاصل، و ازاله بقيه رذايل ضدآن زايل مىشود، و ليكن خود عدالت چون مستلزم جميع ملكات فاضله، بلكه جامعجميع است، و اشرف فضايل و كمالات است، ابتدا، شرف و فضيلت آن را هم در يكمقام على حده بيان مىكنيم.پس، اين باب مشتمل استبر پنج مقام به اين ترتيب:
مقام اول: در بيان آنچه متعلق به قوه عامله است كه عبارت است از عدالت.
مقام دوم: در ذكر اخلاق و صفاتى كه متعلق استبه قوه عاقله.
مقام سوم: در بيان اخلاق متعلق به قوه غضبيه.
مقام چهارم: در شرح ملكات متعلقه به قوه شهويه.
مقام پنجم: در تفصيل و تبيين اوصاف متعلقه به دو قوه يا سه قوه از قواى ثلاث.
و در هر مقامى از سه مقام آخر صفات رذيله كه متعلق به آن مقام است عنوانمىكنيم، و در ذيل آن عنوان، علامات و اقسام و اسباب و مضرت و علاج آن صفت را،و ضد آن از صفات حسنه، و علامات و منفعت و تدبير تحصيل آن را در فصول چندبيان مىكنيم.
بر گرفته از کتاب معراج السعاده
|
امتیاز مطلب : 2
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید